روش­ها و ابزار جمع آوری داده­ها و اطلاعات

یكی از مهم­ترین بخش­های اجرایی در این تحقیق، به جمع آوری داده ها از روش میدانی مربوط می شود. برای این منظور از پرسشنامه محقق ساخته ­ای استفاده شد كه جزئیات آن در  بحث بعدی آمده است. پرسشنامه به عنوان یکی از متداول ترین ابزار های جمع آوری اطلاعات در تحقیقات پیمایشی است و عبارت­است از مجموعه­ای از پرسش­های هدف­دار که با بهره گیری از مقیاس­های گوناگون ، دیدگاه و بینش یک فرد پاسخگو را مورد سنجش قرار می دهد.

برای طراحی سؤالات پرسشنامه از طیف پنج گزینه­ای لیکرت استفاده گردیده که یکی از رایج­ترین مقیاس­های اندازه­گیری به شمار می­رود. شکل کلی و امتیازبندی این طیف به صورت ذیل است:

جدول  3-1) شیوه امتیازدهی طیف لیکرت

3-6) روایی^[1] و پایایی^[2] پرسشنامه

روایی و پایایی از موضوعات مهم برای ابزار اندازه­گیری است. با توجه به اینکه ابزار جمع­آوری داده­ها در این تحقیق، پرسشنامه است به شرح این دو مفهوم در رابطه با آن پرداخته می­شود.

3-6-1) روایی پرسشنامه به این سوال پاسخ می دهد كه ابزار اندازه­گیری تا چه حد ویژگی مورد نظر محقق را می­سنجد. یعنی هنگامی كه به امید مطالعه یك مفهوم، مجموعه ای از پرسش ها (یا یك ابزار اندازه گیری دیگر) را مطرح می­کنند، چگونه می­توانند اطمینان یابند كه واقعا به اندازه گیری همان مفهوم مورد نظر پرداخته­اند یا چیز دیگری را سنجیده­اند. باید توجه داشت كه بدون آگاهی از روایی ابزار اندازه­گیری،     نمی توان به دقت و درستی داده های حاصل از آن، اطمینان یافت (سكاران، 1388، 223). موضوع روایی از آن جهت اهمیت دارد كه اندازه گیری­های نامناسب و ناكافی می تواند هر تحقیق علمی را بی ارزش و ناروا سازد. همان طور كه گفته شد در واقع روایی با این سوال در ارتباط است كه آیا همان چیزی را كه در نظر گرفته­اید، اندازه گیری می­شود؟ (خاكی، 1387، ص 244) روایی پرسشنامه این تحقیق از روش روایی محتوا به طریق استفاده از نظر صاحب­نظران، سنجش شده است.

3-6-2) پایایی پرسشنامه این امر سرو كار دارد كه ابزار اندازه گیری در شرایط یكسان، تا چه اندازه نتایج یكسانی به دست می دهد. معمولا دامنه ضریب اعتبار از صفر (0= عدم ارتباط) تا یك (+1= ارتباط كامل) می باشد. روش های مختلفی برای اندازه گیری ضریب اعتبار ابزار اندازه گیری به كار برده می شود  از آن جمله می توان به روش كودریچاردسون^[3] و ضریب آلفای كرونباخ^[4] اشاره كرد (سكاران، 1388، ص 227).

در تحقیق حاضر به منظور تعیین پایایی پرسشنامه با تاكید بر همسانی درونی سوالات از طریق ضریب آلفای كرونباخ عمل شده كه با استفاده از نرم افزار SPSS برای مجموعه سوالات مربوط به هر متغیر اقدام گردید. برای محاسبه ضریب آلفای كرونباخ ابتدا باید واریانس نمره­های زیر مجموعه سوال ها و واریانس كل را محاسبه كرد (سرمد و دیگران، 1388، ص84). برای محاسبه ضریب آلفای كرونباخ پرسشنامه به تعداد 30  نفر از افراد جامعه آماری داده شده است و ضریب آلفای کرونباخ به طریق زیر محاسبه می­شود:                               

که در آن:                                                                                                       

                                                                                         تعداد سوال­های پرسشنامه = n                                                                                                 واریانس زیر سوالات  پرسشنامه =s                                                                                             واریانس کل سوالات پرسشنامه =S

ضریب آلفای کرونباخ گزارش شده برای متغیرهای تحقیق به شرح زیر است که نشان دهنده معنی دار بودن و در نتیجه پایایی ابزار پرسشنامه در این تحقیق است.